Spis treści
Samo pojęcie diagnozy wywodzi się z nauk medycznych i oznacza rozpoznanie – diagnoza psychologiczna nie może być jednak przeprowadzana w sposób rutynowy. Prawidłowa diagnoza wymaga od specjalisty posiadania niezbędnej wiedzy teoretycznej, odpowiedniego zestawu umiejętności interpersonalnych oraz umiejętności wczucia się w emocje i doświadczenia pacjenta.
Czym jest diagnoza psychologiczna?
Diagnoza psychologiczna stanowi rozpoznanie oraz opis psychologicznych mechanizmów funkcjonowania jednostki – jest ona niezwykle istotnym elementem diagnozy osoby badanej, gdyż to właśnie za jej sprawą możliwe jest pozyskanie całościowego obrazu psychologicznego pacjenta.
Wykonywana przez psychologa usługa może dotyczyć osobowości bądź intelektu osoby badanej, jej rozwoju funkcji poznawczych czy poziomu rozwoju społecznego. Jest ona przeprowadzana przy wykorzystaniu testów psychologicznych, jak również w oparciu o uważną obserwację pacjenta i pogłębiony wywiad. Wszystkie te działania umożliwiają pozyskanie niemałej ilości ważnych informacji, które są wręcz niezbędne do określenia wdrażanego sposobu leczenia oraz terapii.
Cele diagnozy psychologicznej mogą ulegać zmianie w zależności od rodzaju diagnozy, jak i problemu, z jakim przychodzi dany pacjent. Wśród ogólnych celów diagnozy psychologicznej można wymienić:
- opis stanu pacjenta oraz jego funkcjonowania w codziennym życiu,
- ocena mocnych stron, zasobów i trudności osoby badanej,
- wykrycie mechanizmów zachowań leżących u podstaw występujących objawów,
- określenie ewentualnych zaburzeń,
- próba stwierdzenia, czy i jakiego leczenia potrzebuje osoba badana,
- przygotowanie i wprowadzenie postępowania leczniczego i terapeutycznego dostosowanego do danego pacjenta.
Jak przeprowadza się diagnozę psychologiczną?
Diagnoza psychologiczna zazwyczaj powstaje w trakcie kilku spotkań z psychologiem – specjalista przeprowadza wywiad, a także stosuje kwestionariusze i testy psychologiczne dobrane do potrzeb pacjenta. Niezwykle istotna jest także obserwacja, która pozwala psychologowi lepiej zrozumieć mechanizmy funkcjonujące w psychice osoby badanej. Po zakończeniu procesu diagnostycznego psycholog omawia wyniki otrzymane podczas spotkań z pacjentem – wskazuje rezultaty oraz wyjaśnia płynące z nich wnioski. Jeśli występuje taka potrzeba, ustala się także dalsze działania, które mogą obejmować pracę psychoterapeutyczną bądź rozwojową, szkolenia czy konsultacje lekarskie.
Praktyczne kursy przeprowadzania diagnozy psychologicznej, obejmujące m.in. praktyczne szkolenie dotyczące MMPI-2 czy diagnozę zaburzeń lękowych i afektywnych, znajdziesz na www.psychostart.pl.
Rodzaje diagnozy psychologicznej
Warto wspomnieć, że diagnoza psychologiczna może dotyczyć całości funkcjonowania psychicznego – może być to diagnoza osobowości, charakteru czy inteligencji – bądź jakiegoś jego elementu, jak m.in. systemu motywacyjnego, kreatywności lub dominujących potrzeb. Na tej podstawie możemy wyróżnić wiele rodzajów diagnozy psychologicznej, jednak do najpopularniejszych zaliczana jest diagnoza osobowości oraz neuropsychologiczna.
Diagnoza osobowości
Diagnoza osobowości pozwala pacjentom na lepsze poznanie samych siebie – dzięki niej możliwe jest nakreślenie obszarów do pracy terapeutycznej. Ten rodzaj diagnozy umożliwia poznanie mocnych stron osoby badanej, a także zidentyfikowanie jej dominujących, utrwalonych wzorców myśli, emocji oraz zachowania. Ta diagnoza psychologiczna pozwala również na wyodrębnienie mechanizmów nieprzyjemnych dla pacjenta, utrudniających jego codzienne funkcjonowanie. Procedura pozwala na wykrycie ewentualnych zaburzeń, stanowiąc uzupełnienie informacji dla lekarza psychiatry przed sformułowaniem diagnozy psychiatrycznej.
Przeprowadzenie diagnozy psychologicznej tego rodzaju wymaga znajomości m.in. narzędzia zwanego Minnesockim Wielowymiarowym Inwentarzem Osobowości, w szczególności jego udoskonalonej wersji określanej MMPI-2. Dobry psycholog powinien znać możliwości oraz ograniczenia tej metody, a także posiadać wiedzę o danych psychometrycznych i normach.
Diagnoza neuropsychologiczna
Diagnoza neuropsychologiczna wiąże się z nauką nad ludzkim układem nerwowym, jego funkcjami oraz działaniem. Przedmiotem tej procedury są procesy poznawcze człowieka i ich dysfunkcje, dodatkowo oceniając, na ile zaobserwowane zaburzenia są powiązane z uszkodzeniem bądź niesprawnością poszczególnych części układu nerwowego. Specjalista ocenia nasilenie problemów poznawczych, aby następnie określić indywidualny program rehabilitacji neuropsychologicznej.
Celem diagnozy psychologicznej jest pomoc w rozwiązaniu problemu osoby badanej – aby było to możliwe, psycholog musi posiadać wiedzę i umiejętności niezbędne do przeprowadzenia całej procedury, a także interpretacji wyników w celu postawienia właściwej diagnozy.
