Spis treści
Infekcje dotyczące układu moczowego, w których wykrywalne są bakterie są bardzo często występującym zjawiskiem u kobiet w ciąży. Jest to bardzo często zauważalne zjawisko zwłaszcza u kobiet, których jest to pierwsza ciąża w ich życiu. Bardzo często zdarza się, iż tego rodzaju infekcja nie daje żadnych objawów lub są one znikome i słabo wyczuwalne a problem zostaje wykryty podczas rutynowego badania ogólnego moczu kobiety ciężarnej. Jeśli jednak pojawią się jakiekolwiek objawy i widoczne zmiany warto jest wiedzieć co należy zrobić aby zminimalizować negatywne skutki obecności bakterii w moczu.
Jakie są przyczyny infekcji układu moczowego u kobiety w ciąży?
Nieodzowną częścią ciąży niezależnie czy jest to pierwsza lub kolejna z rzędu ciąża stanowią zmiany fizjologiczne w ciele kobiety. Owe zmiany fizjologiczne mogą doprowadzić do znacznie częstszych zakażeń układu moczowego kobiety ciężarnej. Dzieje się tak w głównej mierze za sprawą działania dwóch hormonów charakterystycznych wyłącznie dla kobiet – estrogenu i progesteronu. Poprzez działanie tych dwóch hormonów drogi moczowe ciężarnej stają się bardziej poszerzone i występuje w nich duża wykrywalna ilość krwi natomiast perystaltyka moczowodów oraz wypływ moczu zostają znacząco spowolnione. Do dodatkowych czynników, które potęgują występowanie bakteryjnej infekcji układu moczowego można zaliczyć m.in.:
- zmiana odczynu moczu – możliwa do ustalenia wyłącznie poprzez badanie moczu, mocz ma wówczas odczyn bardziej kwaśny
- obecna podwyższona ilość występującego białka oraz glukozy w moczu ciężarnej – jest ona obecna u około 70% badanych ciężarnych
Najczęstszą jednak przyczyną (występującą u ponad 90% badanych kobiet w ciąży) jest bakteria Escherichia coli (E coli). Jest ona również potocznie nazywana pałeczką kałową, gdyż występuje w jelicie grubym każdego człowieka. Bakteria ta jest bardzo niebezpieczna zwłaszcza dla kobiety w ciąży oraz dla płodu i przeważnie przedostaje się ona z odbytu do ujścia cewki moczowej. Następnie może się ona przedostać do pęcherza moczowego oraz w niektórych przypadkach do nerek. Liczne bakterie w moczu w ciąży mogą świadczyć o zaawansowanym stadium infekcji dróg moczowych. Wymagają one wówczas szybkiego oraz kompleksowego leczenia antybiotykowego ciężarnej.
W sytuacji, gdy w moczu ciężarnej występują pojedyncze bakterie lub nieliczne kolonie bakterii nie ma powodów do obaw. Jest to zjawisko naturalne, i wówczas nie ma potrzeby ich leczenia czy też hospitalizacji. Należy to jednak zgłosić ginekologowi i regularnie monitorować sytuację.
Jakie są możliwe objawy oraz diagnoza bakteryjnej infekcji układu moczowego?
Jedynym i jednocześnie najbardziej efektywnym sposobem wykrycia bakteryjnej infekcji dróg moczowych jest badanie ogólne moczu wykonywane przez ciężarną lub laboratoryjnie. Dzięki przeprowadzeniu takiego badania można szybko wykryć bakterie w moczu i jednocześnie szybko wdrożyć zalecenia lekarza, które pomogą pozbyć się tego problemu. Istnieje jednak kilka objawów, które mogą świadczyć o występowaniu stanu zapalnego dróg moczowych. Do tego rodzaju objawów należą m.in:
- uczucie permanentnej i częstej potrzeby korzystania z toalety – nawet pomimo faktu, iż ciężarna kobieta nie chce oddać moczu, jest to uczucie przymusowe
- wyczuwalny i czasami ostry ból w okolicach pęcherza moczowego (ból ten może również pojawić się w dolnej części brzucha oraz nad spojeniem łonowym)
- występowanie śladów krwi w moczu – wówczas mocz ma bardziej różowy, niekiedy czerwony kolor
- czasami występująca gorączka
- upławy, pieczenie oraz swędzenie w okolicach pochwy
Tego rodzaju objawy są bardzo nieprzyjemne i mogą powodować dyskomfort dla ciężarnej kobiety, co wiąże się również z bólem podczas oddawania moczu. W takiej sytuacji należy bezzwłocznie i jak najszybciej skonsultować się z ginekologiem. Przed pójściem na wizytę należy również ponownie oddać mocz do badań, przedtem jednak należy dokładnie umyć się a zwłaszcza okolice intymne aby badanie pokazało jak najbardziej obiektywny wynik. Zdarza się również dosyć często, iż w badanym moczu wykryte zostają leukocyty wówczas oprócz normalnego badania moczu lekarz zaleci pobranie moczu na posiew. Niezależnie od zalecanego badania dróg moczowych nie wolno bagatelizować problemu. Nieleczona infekcja dróg moczowych zwłaszcza dla kobiet w ciąży może spowodować istotne konsekwencje zdrowotne zarówno dla samej ciężarnej jak i dla jej dziecka.
W takich sytuacjach lekarz zaleca często branie odpowiedniego antybiotyku, który pomoże zwalczyć problem bakterii w moczu oraz regularne badania kontrolne moczu pozwalające stwierdzić do momentu porodu czy sytuacja uległa poprawia bądź też pogorszyła się. Dodatkowo zbyt duża liczba bakterii w moczu u kobiet w ciąży zwiastuje złe wyniki moczu ogólnie. Złe wyniki moczu w ciąży przeważnie wymagają dodatkowych badań. Konieczny może również okazać się krótki pobyt w szpitalu.
Jak często występują infekcje układu moczowego u kobiet w ciąży?
Każda ciąża jest inna, wobec czego trudno jest ustalić częstotliwość występowania infekcji oraz prawdopodobieństwo tego, iż wystąpi ono u danej kobiety w ciąży. Jednak na przestrzeni lat oraz po przeprowadzeniu wielu badań można stwierdzić, iż bakteryjna infekcja układu moczowego występuje u ok. 5-10% kobiet zachodzących w ciążę po raz pierwszy i u ok. 15-17% kobiet zachodzących w ciąże drugi i kolejny raz.
Co ciekawe, im więcej razy kobieta zajdzie w ciąże tym większe prawdopodobieństwo, iż wystąpi bakteryjna infekcja układu moczowego. Dodatkowo infekcji układu moczowego u kobiet w ciąży czasami towarzyszy zapalenie pęcherza moczowego oraz odmiedniczkowe zapalenie nerek (występuje ono odpowiednio u 2-4% kobiet zachodzących w ciąże). U większości z nich – ok. 70-80% przypadków – zapalenie nerek lub pęcherza moczowego poprzedzone jest infekcją bakteryjną układu moczowego i przedstawia się jako ból oraz uczucie swędzenia i chęć ciągłego i częstego oddawania moczu.
W jaki sposób należy prawidłowo pobrać mocz do badania?
W celu prawidłowego badania moczu należy wykonać następujące kroki:
- Przede wszystkim należy dokładnie umyć oraz osuszyć całe ciało a zwłaszcza okolice intymne – najważniejsze w tym wypadku jest oczyszczenie okolicy zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Należy jedną ręką delikatnie rozchylić zewnętrzne wargi sromowe a drugą delikatnie przemyć ujścia cewki moczowej wykonując ruchy od przodu do tyłu (pomocna może się w tym wypadku okazać niewielka gąbka).
- Następnie utrzymując rozchylone wargi sromowe należy pierwszą partię moczu oddać do ubikacji, następnie ok. 20 mililitrów moczu oddać do naczynia po czym końcową ilość moczu ponownie oddać do ubikacji.
- Próbkę moczu należy umieścić w plastikowym opakowaniu (można je bez problemu zakupić w aptece lub otrzymać w szpitalnym laboratorium). Nie później niż po 2 godzinach od oddania moczu należy przekazać ją do analizy w laboratorium. Jeśli przekazanie próbki nie jest możliwe w wyznaczonym czasie wówczas należy trzymać próbkę w lodówce w temperaturze od 4 do stopni Celsjusza po czym przekazać ją badaniu.
Tylko w ten sposób odpowiednio przygotowana próbka pozwoli na rzetelną i szybką ocenę sytuacji. W niektórych wypadkach jeśli ciężarna kobieta nie jest w stanie samodzielne wykonać tych czynności należy zgłosić się do szpitala, gdzie próbka zostanie pobrana za pomocą cewnika jednorazowo wprowadzonego do pęcherza moczowego.
Jakie są możliwe powikłania bakteryjnej infekcji układu moczowego u kobiet w ciąży?
Przede wszystkim należy pamiętać, iż występowanie bakterii takich jak ziarniaków gram dodatnich oraz paciorkowców typu B w moczu kobiety jest alarmującym objawem. Powinno ono być jak najszybciej skonsultowane oraz zbadane przez ginekologa. Nawet jeśli występują nieliczne bakterie w oczu ciężarnej kobiety oprócz samego badania moczu czy też jego posiewu niezbędne może okazać się także badanie USG. Nieleczona bakteryjna infekcja układu moczowego ciężarnej kobiety może doprowadzić do bardzo poważnych powikłań, które zagrażają zdrowiu a nawet życiu ciężarnej jak i jej dziecka. Do tego typu powikła można zaliczyć:
- odmiedniczkowe zapalenie nerek
- zapalenie pęcherza moczowego
- przedwczesny poród – dziecko może urodzić się nawet o 2-3 tygodnie wcześniej niż przewidziana data narodzin
- poronienie
- urodzenie dziecka z zaniżoną masą urodzeniową
Występowanie bakterii w moczu ciężarnej kobiety jest bardzo niebezpieczne toteż nie należy go lekceważyć. Występuje ono u wielu kobiet, toteż w każdym wypadku należy natychmiast zgłosić się do lekarza. Leczenie antybiotykowe pozwala na szybkie i efektywne pozbycie się problemu i jednocześnie chroni zarówno matkę jak i dziecko przed niepożądanymi skutkami tego typu infekcji.
